Czym jest CBAM?
11 grudnia 2019 r. Komisja Europejska przedstawiła strategię „Europejskiego Zielonego Ładu”, której celem jest dekarbonizacja przyczyniająca się do neutralności klimatycznej w UE najpóźniej do 2050 r.
Od tego czasu krajowe emisje CO2 spadły, jednakże wzrosła ilość emisji gazów cieplarnianych pochodzących z towarów importowanych z krajów spoza UE, co jest również nazywane „ucieczką emisji CO2” (carbon leakage).
CBAM to przełomowy środek regulacyjny UE, którego celem jest stworzenie równych warunków działania poprzez zastosowanie tej samej ceny do towarów o wysokim śladzie węglowym importowanych do UE, co do produktów krajowych. W ten sposób unijne organy regulacyjne postanowiły promować czystszą produkcję przemysłową w krajach spoza UE.
Branże dotknięte CBAM będą zobowiązane do finansowego zrekompensowania emisji dwutlenku węgla zawartej w ich towarach importowanych do UE poprzez zakup certyfikatów węglowych po cenie równej cenie emisji dwutlenku węgla ustalonej w unijnym systemie handlu uprawnieniami do emisji (ETS).
Co musisz wiedzieć o CBAM
Kogo dotyczy CBAM?
W okresie przejściowym CBAM obejmuje import towarów z następujących sześciu emisyjnych sektorów przemysłu narażonych na „ucieczkę emisji CO2”:
- żelazo i stal
- cement
- aluminium
- nawozy
- energia elektryczna
- wodór
Oczekuje się, że branże docelowe i lista objętych nimi towarów zostaną rozszerzone po zakończeniu okresu przejściowego do 2030 r.
Wykluczone z CBAM są:
- przesyłki o wartości nieprzekraczającej 150 euro i towary wojskowe.
- kraje objęte unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji (ETS), takie jak Islandia, Liechtenstein, Norwegia i Szwajcaria.
Jakie są ramy czasowe CBAM?
CBAM będzie wdrażany w dwóch fazach.
1. Faza przejściowa
Faza przejściowa trwająca od dnia 1 października 2023 r. do dnia 31 grudnia 2025 r. ma charakter pilotażowy. Ten etap nie ma skutków finansowych. Zainteresowani importerzy lub tak zwani zgłaszający muszą gromadzić i zgłaszać bezpośrednie i pośrednie emisje CO2 związane z ich importowanymi towarami sprowadzanymi do UE. Raporty kwartalne należy składać nie później niż miesiąc po zakończeniu kwartału. Pierwszy raport powinien obejmować import od października do grudnia 2023 r.
Pierwszy raport należy go złożyć nie później niż 31 stycznia 2024 r. w Rejestrze Przejściowym CBAM.
Od 1 stycznia 2025 r. państwa członkowskie UE będą odpowiedzialne za nadawanie statusu „upoważnionego zgłaszającego CBAM”. Importerzy i pośredni przedstawiciele celni muszą złożyć wniosek o status upoważnionego zgłaszającego CBAM, aby mogli zostać uznani za zgłaszających CBAM. Tylko zarejestrowani zgłaszający CBAM będą mogli składać wymagane raporty CBAM właściwym organom.
Po okresie przejściowym UE dokona oceny i najprawdopodobniej rozszerzy zakres CBAM o wszystkie towary objęte unijnym systemem handlu uprawnieniami do emisji.
2. Pełne wdrożenie
1 stycznia 2026 r. zostaną w pełni wdrożone rozwiązania regulacyjne CBAM. Upoważnieni zgłaszający CBAM muszą co roku deklarować ilość importowanych towarów z poprzedniego roku i odpowiadające im emisje. Wybrane branże będą zobowiązane do finansowego zrekompensowania emisji dwutlenku węgla zawartej w ich towarach importowanych do UE poprzez zakup certyfikatów węglowych po cenie równej cenie emisji dwutlenku węgla ustalonej w unijnym systemie handlu uprawnieniami do emisji (ETS). Będzie to jednak następować etapowo, odzwierciedlając stopniowe wycofywanie przydziału bezpłatnych uprawnień w ramach EU ETS. Od 2034 r. 100% emisji będzie musiało być kompensowane.
Jak działa CBAM?
Raportowanie emisji CO2 nie będzie prowadzone w chwili importu. Przeciwnie, raportowanie będzie przeprowadzane po imporcie w ramach tak zwanej „deklaracji CBAM” zgodnie z następującymi harmonogramami:
1. Sprawozdawczość w fazie przejściowej (faza pilotażowa)
Importerzy muszą składać kwartalne raporty CBAM do Rejestru Przejściowego CBAM, które obejmują:
- Nazwę zgłaszającego CBAM
- Rodzaj i łączną wielkość odpowiednich towarów importowanych do UE oraz ich kraj pochodzenia
- Bezpośrednią i pośrednią emisję CO2 mierzona w tonach
- Cena CO2 będzie płacona w kraju pochodzenia, jeśli będzie to miało zastosowanie. Przy pełnym wdrożeniu od 1 stycznia 2026 importer może ubiegać się o odpowiednią redukcję certyfikatów CBAM
Pierwszy raport kwartalny ma zostać złożony 31 stycznia 2024 roku.
2. Deklaracja CBAM od 1 stycznia 2026 r
Uprawnieni zgłaszający CBAM są zobowiązani do złożenia w terminie do 31 maja każdego roku deklaracji CBAM za rok poprzedni, zawierającej następujące informacje:
- Emisje CO2 związane z ich towarami importowanymi do UE za poprzedni rok kalendarzowy
- Cena emisji dwutlenku węgla obowiązująca w kraju pochodzenia
- Odpowiednia liczba certyfikatów CBAM na pokrycie tych emisji
- Potwierdzenie przez akredytowanego weryfikatora w odniesieniu do emisji bezpośrednich i pośrednich
Co się stanie, jeśli nie będę przestrzegał CBAM?
Brak, błędne lub niekompletne raportowanie CBAM skutkuje karami w wysokości od 10 do 50 EUR za tonę niezgłoszonych emisji, w wybranych przypadkach nawet wyższych.
Jak mogę przygotować się do CBAM?
Jeśli jesteś importerem z UE towarów objętych zakresem CBAM, powinieneś się przygotować.
Zrozumienie CBAM-u
- Zapoznaj się z odpowiednimi przepisami i potencjalnymi skutkami dla Twojego biznesu. UE zapewnia cenne informacje i szkolenia. Poniżej znajdziesz dla łatwego odniesienia przydatne linki dotyczące CBAM, jego implikacji i wymagań. I nie przegap rejestracji na nasze webinarium.
Obliczanie emisji dwutlenku węgla
- Określ, które z Twoich importowanych towarów podlegają CBAM.
- Przeanalizuj najlepszą metodologię obliczania emisji dwutlenku węgla dla wybranych emisji bezpośrednich i pośrednich, biorąc pod uwagę wszelkie potencjalne podatki od emisji dwutlenku węgla lub inne opłaty, które już płacisz, a które mogą mieć wpływ na Twoją odpowiedzialność CBAM.
- Warto zauważyć, że przepisy CBAM wpływają również na eksporterów/producentów transportujących do UE. Wspomniani przewoźnicy będą musieli wspierać unijnych importerów dostarczających dane na temat emisji gazów cieplarnianych. Należy zauważyć, że raportowanie CBAM wymaga danych dotyczących emisji dla każdego produktu.
Obowiązki celne
- Importerzy z UE składający raporty CBAM w okresie przejściowym muszą najpierw zarejestrować się we właściwym organie krajowym (NCA) państwa członkowskiego, w którym mają siedzibę, aby móc uzyskać dostęp do rejestru przejściowego CBAM. Link do tymczasowej listy właściwych organów krajowych CBAM znajduje się w poniższej sekcji.
- Przedsiębiorstwa z UE mogą odroczyć złożenie raportów CBAM, korzystając z pomocy pośredniego przedstawiciela celnego występującego w charakterze upoważnionego zgłaszającego CBAM. Od 1 stycznia 2025 r. unijni importerzy lub pośredni przedstawiciele celni muszą ubiegać się o status upoważnionego zgłaszającego CBAM.
Przydatne linki:
- https://www.trade.gov.pl/aktualnosci/cbam-nowy-podatek-dla-importerow/
- European Commission: Carbon Border Adjustment Mechanism
- European Commission: Provisional list of CBAM National Competent Authorities (NCAs)
- European Commission Memo - Questions and Answers: Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM)
- European Union, Customs & Tax EU Learning Portal: Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) - Introduction (10 min)
- European Commission: Guidance document on CBAM implementation for importers of goods into the EU, 17 August 2023
- European Council: Timeline - European Green Deal and Fit for 55
- EUR-Lex: EU law: Regulation (EU) 2023/956 of the European Parliament and of the Council of 10 May 2023 establishing a carbon border adjustment mechanism (Text with EEA relevance)
